23.05.2021  ЫҺЫЛЛЫЫ КЭМИГЭР НОРУОТУ СОМОҔОЛООБУТА, ОМУК БЫҺЫЫТЫНАН САЙДАР СУОЛУ ТЭЛБИТЭ

Төрүт оскуолалары саҥардан сайыннарыы кэнсиэпсийэтэ бигэргэммитэ оруобуна 30 сылын туолар күнүгэр, ол эбэтэр ыам ыйын 23-гэр, “Ийэ тыл кэскилэ” уопсастыбаннай хамсааһын (сал. Вилюяна Никитина) “Национальнай иитии-үөрэтии инникитэ” диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи форуму видео-сибээс көмөтүнэн тэрийэн ыытта. (https://www.sakhaparliament.ru/sa/uopsastiba/rekh/6615-2021-05-28-03-49-37#.YLB464GaM6E.whatsapp) 

Кэпсэтиини сүрүннээччинэн Айыы кыһатын учуутала Рустам Каженкин буолла. Барыта 160-тан тахса киһи араас улуустан кыттан, бэрт элбэх санаа этилиннэ, салгыы үлэлииргэ баҕалаахтарын биллэрдилэр, сөргүтэргэ уолдьаспытын бэлиэтээтилэр. сайыннарарга соруктары туруордулар, баар кыһалҕалары ыйдылар, уопуттарын үллэһиннилэр, үлэ хайысхаларын торумнаатылар. Онон бэрт сэргэх уонна туһалаах, суолталаах  түһүлгэ түстэннэ.

Валентина Кривошапкина, Амма Аччыгыйын аатынан Харбалаах оскуолата, Таатта:

--Урусхаллаах 90-с сыллар ыһыллыыларын кэмигэр бу Кэнсиэпсийэ түмээччи буолбута. Кэнсиэпсийэни таатталар олус үөрэ ылыммыппыт. Билигин да тиһигин быспакка, онно ылбыт өйбүтүнэн-санаабытынан салаллан үлэлиибит. Холобура, биһиги оскуолабыт үс бырааттыы Мординовтар холобурдарыгар оҕону иитиини көҕүлүүбүт. “Сааскы кэм” диэн бырайыактаахпыт. Оҕолору саастарынан арааран, киһи хара, киһи киһитэ, Айыы киһитэ буоларга уһуйабыт. Онуоха дьиэ кэргэттэри кытта ыкса ситимнээх үлэ барар. Бэйэм  уолаттары 35-с сылбын хоһоонноохтук ааҕыыга дьарыктыыбын. Ол төрөөбүт тылы билэргэ, ыраастык, чуолкайдык саҥарарга, саха буолалларынан киэн тутталларыгар төһүү буолар. Миигин төрүт култуура уруоктарын ылан эрэллэрэ долгутар. Үөрэх министиэристибэтэ, Ил Түмэн бу боппуруоһу быһаарара буоллар. Киһилии киһини иитэр саамай суолталаах биридимиэти хааллараллара ордук.

Н.Е Мординов-Амма Аччыгыйа аатынан үөрэхтээһин холбоһугар сээркээн сэһэнньит саха норуодунай суруйааччыта Н.Е.Мординов-Амма Аччыгыйын сырдык аатын үйэтитэр бюһун арыллыыта буолла. Бу тэрээһиҥҥэ Дьокуускай куораттан Гаврил Гаврильевич Андросов -- "Чолбон" сурунаал сүрүн редактора, Россия Суруйааччыларын союһун бырабылыанньатын сэкирэтээрэ, Саха сирин Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлин солбуйааччы кыттыыны ылла

Ону сэргэ Амма Аччыгыйын кытта үгүстүк алтыспыт норуодунай суруйааччы В.Е.Васильев-Харысхал кэлэн олус сонун ахтыыны оҥорон киэргэттэ. Үөрэнээччибит СӨ култууратын туйгуна Виталий Очиров алгыһынан арыйда, улуус баһылыга М.М.Соров эҕэрдэлээтэ.

Муза Николаевна Мординова оҕолорун кытта эҕэрдэлэрин, махталларын долгуйа иһиттибит, Мординовтар аймах ааттарыттан А.Т.Мординов, харчынан кыттыһан бюһу оҥотторууга бачыымы көтөхпүт 1975 сыллаах выпустар ааттарыттан И.В.Харлампьева, нэһилиэк баһылыга А.И.Кулачиков, ААО Төлөн директора П.Д.Рахлеев, учуутал Д.Е.Соломонова, холбоһук директора В.В.Кривошапкин эҕэрдэ тылларын эттилэр. Директор түмүк тылыгар Саха норуодунай суруйааччыта Н.Е. Мординов-Амма Аччыгыйа төрөөбүтэ 115 сылын көрсө ыытыллар үлэ былаанын билиһиннэрдэ:

Сыала:

1.Саха норуотун сээркээн сэһэнньитин сырдык аатын үйэтитии.

2. Норуодунай суруйааччы айар олоҕун, үлэтин туһунан үүнэр көлүөнэҕэ тиэрдии, айымньыларынааҕыыны,чинчийиини тэрийии.

3. Үйэтитиигэ дириҥник ылсан үлэлээһин.

Ыытыллар үлэлэр:

1.Төрөөбүт дойдутугар аатын сүгэр оскуола иннигэр сквер оҥоруу.

2. С.А.Новгодов аатынан "Бичик" кинигэ кыһатын кытта бииргэ үлэлээн, "Онус тоҕо?" оҕолор айымньыларын бэчээттэтии. "Киһи уонна айымньы" кинигэни хос бэчээттэнэн тахсарын ситиһии.

3. Киэн туттар биир дойдулаахпыт олоҕун, айар үлэтин киэҥник хабан үөрэтэри, айымньыларын ааҕыыны тэнитэр сыаллаах "Амма Аччыгыйа уонна билиҥҥи кэм" диэн оҕо аймах өрөспүүбүлүкэтээҕи түһүлгэтин тэрийии.

4. Аатын сүгэр "Кэскил" хаһыаты кытта бииргэ үлэлээһин.

Үлэ былаанын үөрүүлээх тэрээһин кыттыылаахтара дохсун ытыс тыаһынан ылыннылар.

Сүрдээх истиҥ-иһирэх тэрээһини Виталий Очиров ырыаларынан киэргэтэн сэргэхситтэ, саха тылын учуутала В.С.Кривошапкина хомоҕой тылынан иилээн-саҕалаан тэрийэн ыытта.

Дьокуускай куорат уонна Таатта улууhун «Тыыннаах тыл» холбоhук бырайыактарын тэрийээччилэрэ, кыттыылаахтара - оскуола учууталлара Саха Республикатын кунунэн э5эрдэлииллэр. Учителя якутского языка и литературы г. Якутска и Таттинского улуса, организаторы проекта «Тыыннаах тыл» поздравляют с Днём Республики Саха (Якутия). 

19.02.2020  Чурапчыга "Тыл омук тыына" өрөспүүбүлүкэтээҕи форумҥа кыттан төрөппүттэр түһүлгэлэригэр "Дьиэ кэргэн хаһыата" диэн үлэбин билиһиннэрдим

31.01.2020 А.Е. Мординов төрөөбүтэ 110 сылынан "Форум современной образовательной системы - социально-экономическим пользователям" буолла.

Форумҥа ыҥырыллан экспертаатым, маастар кылаас биэрдим.

2020 сыл тохсунньу 22 күнүгэр үгэс буолбут "Николай Егорович Мординов-Амма Аччыгыйан күнэ" ыытылынна. Бу күн сээркээн сэһэнньит айымньыларын үрдүкү кылаас оҕолоро  ырытан кэпсээтилэр, алын сүһүөхтэр "Тоҕус төгүл тоҕотун" инсценировкалаан көрдөрдүлэр, сиэр-майгы тула кэпсэттилэр. "Ини-бии Мординовтар" музей салайааччыта Сардана Александровна Васильева Амма Аччыгыйыгар аналлаах музейнай уруоктары бэрт сэргэхтик тэрийдэ.

29.11.2019 Саха бастакы народнай поэта С.Р. Кулачиков-Эллэй төрөөбүтэ 115 сылыгар аналлаах улуустааҕы ааҕыыларга кыттан ситиһиилэнэн, үөрэн-көтөн кэллибит. 8 кылаас үөрэнээччитэ Янина Афанасьева "Эллэй Кыайыыга кынаттаабыт хоһоонноро" дакылаатынан жюри биһирэбилин ылла, сиэннэрим дакылаат суруйан миэстэлэстилэр, хоһоонньуттарым бөлөхтөрө Кыайыы өрөгөйүн биллилэр.Тапталлаах поэппыт хоһоонноро үүнэр көлүөнэ ыччаты үрдүккэ сирдии, угуйа туруохтун!

25.11.2019 Н.Е.Мординов аатынан Харбалаахтаахтааҕы үөрэхтээһин холбоһугар Амма эбэ тула олорор нэһилиэктэр учууталлара мустан метотурга кытыннылар. Кыайбыт хамаанда улууска биһиги куустабыт чиэһин көмүскүөҕэ.

Өрөспүүбүлүкэбит судаарыстыбаннаһын күнүн Н.Е.Мординов-Амма Аччыгыйа аатынан Харбалаахтааҕы үөрэхтээһин холбоһуга өрө көтөҕүллэн туран бэлиэтээтэ.

1. Үөрүүлээх линейкаҕа кылаас старосталара төрөөбүт дойдуга бэриниилээх буолуу туһунан ытык дьоммут этиилэрин ааҕан саҕалаатылар. История учуутала Амгира Даниловна бу күн суолтатын сырдатан иһитиннэрии оҥордо. Саха тылын учуутала Кривошапкина В.С. Судаарыстыбаннас күнэ Өрөспүүбүлүкэ күнүттэн туох уратылааҕын, Өрөспүүбүлүкэ сүрүн докумуонун, бэлиэлэрин туһунан сиһилии кэпсээтэ. Линейканы Ангелина Файрушина "Сахам сирэ" ырыатын бары тэҥинэн ыллаан түмүктээтибит.

2. Алтыс уруогунан  "Тыыннаахтар умнубат сыллара" цикл үлэтин саҕалаан,бэтэрээн учуутал Г.Г.Сорова салалтатынан сэрии уоттаах толоонугар кыттан, дойдуларын көмүскээбит бэтэрээннэрбитин үйэтитэр кылаастар чинчийэр үлэлэрин иһитиннэриилэрэ, санаа үллэстиитэ буолла.

3. Күнүс 3 чаастан оскуола бары үөрэнээччилэрэ нэһилиэк бырайыагар кыттыһан "Харбалаах тырымнас уоттара" сквер оҥоһуллуохтаах сиригэр улахан дьону кытта 75 маһы олортулар.

Киэһэ сынньалаҥ киинигэр эдэр специалистары чиэстиир тэрээһин үрдүк таһымҥа буолла.

Ити курдук Харбалаахтар бу бэлиэ күнү өрө көтөҕүллэн түмсүүлээхтик бэлиэтээтилэр

Н.Е.Мординов -Амма Аччыгыйа аатынан Харбалаахтааҕы үөрэхтээһин холбоһугар Таатта улууһа төрүттэммит үөрүүлээх күнүн үрдүк таһымҥа бэлиэтээтилэр. Бу  күн сарсыардаттан Таатта туһунан ырыаларга куустаран саҕаланна . Үөрэнээччилэр тапталлаах Таатталарын историятын  хасыһан үөрэттилэр, истиҥ иэйиилэрин хоһоонноругар хоһуйдулар, дьиэ кэргэттэр "Айхаллан, тапталлаах Тааттабыт!" хаһыаттарын быыстапката тэрилиннэ. "Биһиги Тааттабытынан киэн туттабыт!" флешбомунан тэрээһин түмүктэннэ.

21.11.2018 Бүгүн Харбалаахтааҕы үөрэх холбоһугар "Инникигэ хардыы" бастакы түһүмэҕэ буолан ааста. Барыта 30-ча дакылааты иһиттибит. Үөрэнээччилэр да, студеннар да чинчийэр үлэҕэ көхтөөхтүк кыттыбыттарын бэлиэтээн этиэххэ сөп. Салайбыт үөрэнээччилэрим: Бабанова Эльвира "Литература-киһи олоҕор суолтата" дакылаатынан 3миэстэни ылла, Зайыркулов Данияр "Саха норуота уол оҕо туһунан өһүн хоһоонноругар олоҕуран, бэйэни ииттинэр хайысханы булунуу" дакылаата биһирэбилинэн бэлиэтэннэ. Бу ый 23 күнүгэр алын сүһүөх үөрэнээччилэригэр дакылааты көмүскээһин буолара былааннанар. 

5.10.2018 Биир дойдулааҕым омук тылын учуутала РСФСР үөрэҕириитин Туйгуна, Учууталлар учууталлара М.К.Ефремова сырдык аатын үйэтитэр "Күндү киһибит Мария Кононовна" кинигэ биһирэмин тэрийэн ыыттым

Ыам ыйын 30 күнүгэр Бүөтүр Тобуруокап төрөөбүтэ 100 сылынан "Кэскил" оҕо уһуйаанын бэлэмнэнии бөлөҕөр иккис кылаас үөрэнээччилэриниин баран ыалдьыттаатыбыт,тапталлаах поэппыт хоһооннорун аахтыбыт